Bốn bề phong cảnh lạ thay Bồng Lai kia cũng thế này mà thôi

Người xưa đã mượn lời thơ ấy để mô tả vẻ đẹp nên thơ của chốn Bổ Đà (xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang). Đây là dãy núi lớn, có cảnh quan thiên nhiên kì thú, với rất nhiều di tích gắn liền với tín ngưỡng đạo Phật, trong đó nổi bật nhất có lẽ là chùa Bổ Đà.


Di tích nổi tiếng của tỉnh Bắc Giang, mà người dân thường hay gọi bằng cái tên thân thương "chùa Bổ" này nằm cách Hà Nội hơn 30km về phía Bắc. Chùa dược khởi dựng từ thời nhà Lý (thế kỷ XI), đến thời vua Lê Dụ Tông (thế kỷ XVIII) thì được mở mang bề thế. Đây từng là trung tâm Phật giáo của tỉnh Bắc Giang, sau chốn Vĩnh Nghiêm (xã Trí Yên, huyện Yên Dũng. Từ xứ Kinh Bắc xưa cho đến Bắc Giang ngày nay, Bổ Đà vẫn luôn là niềm tự hào của người dân chốn này.


Bổ Đà có gốc là từ Hán Việt Phổ Đà, vốn có nghĩa gốc là Phật- Bụt. Với ý nghĩa ấy, danh thắng Bổ Đà là nơi phong cảnh đẹp gắn liền với đạo Phật, tích Phật. Chùa thờ Thạch Linh thần tướng và Trúc Lâm Tam Tổ (gồm Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang). Quần thể chùa Bổ Đà là một tập hợp di tích gồm chùa chính (Tứ Ân Tự) cùng hai đền thờ Đức Thánh Hóa và Thạch Tướng Đại Vương.



Chùa Bổ hiện nay còn lưu giữ bộ kinh Phật khắc trên gỗ thị cố nhất Việt Nam. Di vật Phật học đặc biệt này được xếp trên 8 giá, mỗi giá 4 tập sách kinh bằng 240 tấm gỗ hợp thành. Tổng cộng có tới xấp xỉ 2000 tấm. Kinh được khắc nối bằng những nét chữ Hán đầy tinh xảo, chưa hề có dấu hiệu mai một nét chữ bởi thời gian.


Chùa Bổ Đà núp bóng yên bình dưới chân đồi thông xanh mướt yên bình, xung quanh là tường đất bao phủ, phía xa có núi sông bao bọc. Nhiều người vẫn gọi Bổ Đà là chùa đất bởi không gian trong chùa man mác một màu nâu của đất, từ bể nước, tường, tới gạch cũ rêu phong.


Hội chùa Bổ Đà diễn ra từ 16 tới 18 tháng hai âm lịch hàng năm. Rất đông khách thập phương, đặc biệt là các cụ già tới tế lễ chùa nhân dịp này.